Dom Żołnierza w Lublinie
Dom Żołnierza Polskiego im. Marszałka Józefa Piłsudskiego mieści się przy ulicy Żwirki i Wigury w Lublinie. Został wybudowany z materiału pozyskanego z rozbiórki soboru prawosławnego na placu Litewskim w latach 1924–1927.
Spis treści
[Zwiń]Lokalizacja
Funkcje
Dom Żołnierza Polskiego, podczas II wojny światowej Dom Narodowych Socjalistów, po 1944 roku Centralny Dom Żołnierza. Okresowo siedziba Teatru Muzycznego, później Garnizonowy Klub Oficerski, dziś [2020 – red.] Casino Royale Lublin.
Historia budynku
Dom Żołnierza został wybudowany w latach 1924–1927 według projektu inż. Mieczysława Dobrzańskiego. Rozpoczęcie budowy poprzedziło powołanie Komitetu Budowy Domu Żołnierza Polskiego. Liczne sekcje komitetu zajmowały się między innymi rozprowadzaniem cegiełek, z których dochód zasilił fundusze na budowę Domu Żołnierza.
Do budowy gmachu użyto materiału z rozebranego w 1924 roku soboru prawosławnego znajdującego się na placu Litewskim. W 1933 roku Dom Żołnierza został uroczyście otwarty. Otrzymał imię Marszałka Józefa Piłsudskiego. Uroczystość otwarcia była połączona z wyświęceniem kościoła garnizonowego.
W okresie dwudziestolecia międzywojennego Dom Żołnierza był jednym z najbardziej funkcjonalnych obiektów wojskowych w mieście: mieścił kasyno, salę gimnastyczną i kino. W okresie II wojny światowej spełniał funkcję Domu Narodowych Socjalistów.
Budynek został odremontowany w 1968 roku. Mieścił Centralny Dom Żołnierza przemianowany na Garnizonowy Klub Oficerski. Przez pewien czas był siedzibą Teatru Muzycznego.
Kalendarium
22 marca 1924 – powołanie Komitetu Budowy Domu Żołnierza Polskiego;
15 marca 1924 – rozpoczęcie rozbiórki soboru na placu Litewskim i przeniesienie materiału budowlanego na teren pod budowę Domu Żołnierza;
28 września 1924 – wmurowanie kamienia węgielnego pod budowę Domu Żołnierza przez bpa Mariana Fulmana;
1 października 1933 – uroczyste otwarcie.
Architekt
inż. Mieczysław Dobrzański
nadzór techniczny: Ignacy Kędzierski, Bohdan Kelles-Krauze
Styl
Opis budynku
Dom Żołnierza to budynek wolno stojący umieszczony na zamknięciu ulicy Żwirki i Wigury, poprzedzony podjazdem. Jest to gmach piętrowy na wysokim przyziemiu, kryty dachem płaskim.
Fasada budynku dziewięcioosiowa z ryzalitem. W ryzalicie znajduje się portyk wsparty na czterech kolumnach o głowicach kompozytowych. Kolumny wspierają belkowanie z silnie wystającym gzymsem. Wejście główne do budynku przez portyk.
Pozostałe elewacje Domu Żołnierza są ozdobione pasami boniowania, zwieńczone gładką attyką. Wszystkie okna prostokątne, bez obramień.
Wnętrze wielotraktowe, z dwukondygnacyjną salą widowiskową i salą gimnastyczną.
Literatura
Przesmycka E. [red.], Architektura modernizmu. Kraków. Lublin. Otwock, Lublin 2008.
Danczowska H., Dom żołnierza polskiego im. Marszałka J. Piłsudskiego 1924–1933, „Lublin. Kultura i Społeczeństwo” 2004, nr 2.
Denys M., Jak budowano Dom Żołnierza, „Kamena” 1987, nr 7.
Nowak B., Lublin. Przewodnik, Lublin 2000.
Kurzątkowska A. [red.], Studium historyczno-urbanistyczne do planu szczegółowego Śródmieścia Lublina, Lublin 1969.
