Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Kazimierz Andrzej Jaworski (1897—1973)

Poeta, tłu­macz, pedagog, wydawca, redaktor.

Spis treści

[RozwińZwiń]

EdukacjaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Kazimierz Andrzej Jaworski, krypt. KAJ urodził się 28 XI 1897 roku w Siedliszczu. Ukończył gimnazjum w Sumach w 1916 r. Podjął studia medyczne na uniwersytecie w Charkowie, których po powrocie wraz z rodzicami do Polski nie kon­tynuował. Na KUL i UW studiował polonistykę.

Kariera zawodowaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Od 1921 do 1949 r. mie­szkał w Chełmie, gdzie był nauczycielem języka polskiego w Seminarium Nauczycielskim i Liceum Pedagogicznym. W l. 20. podjął współpracę z „Robotnikiem". Należał do grona założycieli grupy literackiej „Reflek­tor" w Lublinie. W 1925 r. w Chełmie zaczęło się ukazywać pismo „Pióro", wydawane przez młodzież Seminarium Nauczycielskiego, które Jaworski podpisywał jako redaktor odpowiedzialny. Na początku roku szkolnego 1925/1926 powołał w szkole kółko literackie im. S. Żeromskiego. Wśród jego chełmskich wychowanków znajdowali się późniejsi poeci i literaci, m.in.: J. Szczawiej, W. Kasperski, W. Mrozowski, Z. Popowski, W. Matyszczuk, Cz. Morawski, Cz. Twardoń, W. Okoń. 


We wrześniu 1933 r. wraz z grafikiem Zenonem Waśniewskim założył w Chełmie „Kamenę", której do września 1939 r. ukazało się 50 zeszytów. „Kamena" była pismem poświęconym poezji i literaturze. Jaworski jako redaktor nawiązał bliskie kontakty z wielu dziesiątkami literatów, udo­stępniając łamy pisma poetom już uznanym i debiutantom. Wprowadził dział tłumaczeń, który obejmował nie tylko przekłady poetyckie z mo­dnych wówczas języków zachodnich, ale również ze słowiańskich. W „Ka­menie" często ukazywały się wiersze poetów ukraińskich, białoruskich, słowackich, czeskich, bułgarskich, litewskich. Do 1939 r. zamieszczono na jej łamach utwory oryginalne i przekłady 160 autorów. Pismo było wydawane ze składek zbieranych wśród nauczycieli chełmskich.

W czasie okupacji niemieckiej Jaworski był aresztowany i w l. 1940— 1942 więziony w obozie koncentracyjnym w Sachsenhausen. Tego okresu dotyczą wspomnienia zawarte w tomie Serca za drutem (1959).

Do 1939 r. Jaworski wydał kilka tomików wierszy, poczynając od de­biutanckiego Czerwonej i białej kochance (1924), a kończąc na W połowie drogi (1937). W r. 1945 wznowił „Kamenę", ale ukazywała się w trudnych warunkach i w zmienionej sytuacji. Po przeniesieniu się do Lublina w 1949 r. Jaworski pracował przez pewien czas w „Sztandarze Ludu", redagując dodatek kulturalno-literacki, któremu przez sentyment nadał podtytuł: „Dawna Kamena". W latach stalinowskich pełnił funkcję kie­rownika instytucji kulturalno-estradowej „Artos" (później „Estrada").

Redaktor "Kameny"Bezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści


Od 1952 r. współredagował wspólnie z Marią Bechczyc-Rudnicką wznowioną „Kamenę" jako pismo kulturalno-literackie. W końcu lat 60. wycofał się z czynnego życia redaktorskiego, poświęcając cały czas na pisanie wspo­mnień i porządkowanie bogatego archiwum literackiego. Wydawnictwo Lubelskie dla uczczenia 50-lecia pracy twórczej Jaworskiego podjęło się wydania 12-tomowej edycji dzieł wszystkich poety. W tym cyklu wy­dawniczym ukazały się m.in. wspomnienia Wywoływanie cieni (1968), Koniec seansu (1970) oraz Stopy czasu (1968) i W kręgu „Kameny" (1965), w której autor zawarł swoje doświadczenia redaktorskie i wydawnicze. Przed wojną Jaworski został odznaczony Srebrnym Wawrzynem PAL; w 1936 r. zdobył nagrodę literacką im. B. Prusa. Po wojnie był cztero­krotnie laureatem nagród artystycznych Lublina i województwa lubelskiego, a także został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Zmarł 6 IX 1973 roku w Lublinie.
 

 

Literatura:
1. J. Smolarz, Poezja KAJ-owego żywota, „Kurier Lub." 1972 nr 280.

2. A. L. Gzella, KAJ nie żyje, „Kurier Lub." 1973 nr 211.

3. A. L. Gzella, W 80 rocznicę urodzin. K. A. Jaworski, „Kurier Lub." 1977 (26—27X1).

4.  M. A. Jaworski, Poeta, pedagog, redaktor, „Szt. Ludu" 1987 nr 279.


 

 

A. Leszek Gzella

Źródło: Słownik biograficzny miasta Lublina, red. Witusik A. A., Skarbek J. , Radzik T., Lublin 1993.


 

Zdjęcia

Audio

Historie mówione

Inne materiały

Słowa kluczowe