Bogusław Wróblewski (ur. 1955)
Bogusław Wróblewski, krypt. wbw – badacz literatury i mediów, redaktor, krytyk, eseista, poeta, tłumacz.
Spis treści
[Zwiń]Biogram
Urodził się 15 kwietnia 1955 roku w Lubartowie jako syn lekarza weterynarii Władysława Wróblewskiego (w latach 50. jednego z organizatorów służby weterynaryjnej w powiecie lubartowskim) i magister farmacji Heleny z d. Siemczyk. Do szkoły podstawowej uczęszczał najpierw w Firleju, gdzie pracowali wówczas jego rodzice (ojciec prowadził lecznicę dla zwierząt), a następnie, od 1963, w Lublinie (Szkoła Podstawowa nr 13). Od 1970 roku kontynuował naukę w III Liceum Ogólnokształcącym im. Unii Lubelskiej w Lublinie, lecz na początku klasy maturalnej, po podjęciu pracy w firmie „Inwestprojekt”, przeniósł się do Liceum Ogólnokształcącego dla Pracujących, które ukończył w 1974 roku. W tym samym roku podjął studia na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie (kierunek filologia polska). Po trzech latach (indywidualny tok nauczania) otrzymał dyplom magisterski z wyróżnieniem na podstawie pracy Kosmos Vade-mecum C.K. Norwida. Stopień doktora uzyskał w 1986 roku, broniąc rozprawy Poetyka i światopogląd: o zjawisku tzw. nowej fali w literaturze polskiej lat siedemdziesiątych (promotor dr hab. Jerzy Święch). Od ukończenia studiów pracownik UMCS, najpierw w Zakładzie Literatury Współczesnej w Instytucie Filologii Polskiej, a od 2015 roku w Zakładzie (później Katedrze) Dziennikarstwa w Instytucie Nauk o Komunikacji Społecznej i Mediach.
Od szesnastego roku życia podróżował autostopem, najpierw po Polsce, z przyjaciółmi, później także z żoną po Europie (w 1976 roku dotarli aż na Sycylię, gdzie nawiązali do dziś trwające przyjaźnie i gdzie chętnie wracają). W latach 1978–1980 po konflikcie z SB objęty zakazem wydawania paszportu, cofniętym w 1981 roku. W związku z badaniami dotyczącymi literatury polskiej za granicą, a także projektami redakcyjnymi przebywał na wyjazdach naukowych w Niemczech (trzykrotnie, w latach 1988, 1995, 1996 – na zaproszenie Deutsches Polen-Institut, Związku Pisarzy Niemieckich i rządu Saksonii), Francji (w 1990 roku na zaproszenie francuskiego ministra kultury), Stanach Zjednoczonych (pięciokrotnie: 1992 – stypendium Fundacji Kościuszkowskiej, 1994 – zaproszenie Centrum Polsko-Słowiańskiego w Nowym Jorku, 1997 – zaproszenie Fundacji Naumana, 2001 – kwerenda w Hoover Inst. i Stanford Univ., 2010 – zaproszenie redakcji „Nowego Dziennika” w Nowym Jorku) i na Węgrzech (2007 – jako stypendysta Collegium Budapest). W kwietniu 2020 roku przeszedł na emeryturę jako pracownik akademicki, nie zaprzestając pracy redakcyjnej.
W latach 1977–1980 był przewodniczącym Koła Młodych przy lubelskim oddziale Związku Literatów Polskich. Twórca (w 1980 roku) i redaktor naczelny kwartalnika poświęconego literaturze i sztuce „Akcent”. W 1980 roku uczestniczył w powołaniu Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” na Wydziale Humanistycznym UMCS, w październiku tego roku był jednym z pomysłodawców powołania, a potem członkiem prezydium Komitetu Porozumiewawczego Środowisk Kulturotwórczych w Lublinie (razem z Ryszardem Lisem, Władysławem Panasem i Zbigniewem Miazgą). W czasie stanu wojennego, w rocznicę odzyskania niepodległości, 11 listopada 1982 roku, zatrzymany i skazany na 20 tys. zł grzywny z zamianą na 80 dni aresztu za „zakłócanie porządku publicznego śpiewem i okrzykami antypaństwowymi na placu Litewskim w Lublinie” (cytat za raportem SB). W latach 1986–1989 członek Narodowej Rady Kultury (spośród twórców lubelskich należał do niej także Bohdan Madej). Współzałożyciel Wschodniej Fundacji Kultury „Akcent” (1994), członek jej rady programowej oraz prezes zarządu. W latach 1998–2005 był członkiem Rady Programowej Polskiego Radia S.A. w Warszawie, a w latach 2002–2005 Rady Nadzorczej Wydawnictw Szkolnych i Pedagogicznych. Od 2011 roku pełnił funkcję wiceprzewodniczącego, a od roku 2014 do lutego 2016 przewodniczącego rady nadzorczej Radia Lublin S.A. Członek Polskiego PEN Clubu.
Żona Małgorzata (chemiczka), synowie Krzysztof i Grzegorz, wnuczki Nina, Nadia, Laura i Luiza. Mieszka w Lublinie, często odwiedzając ukochane Roztocze.
Działalność twórcza i naukowa
Jako poeta debiutował w 1973 roku na łamach „Kameny” wierszem Żeby powiedzieć słowo... Jest autorem m.in. tomu poetyckiego Zerowy zmysł (1977), zbioru szkiców Wydziedziczenie i kompleksy (1986), rozprawy Die Problematik Ostmitteleuropas in literarischen Zeitschriften in Polen (1996) oraz ponad stu pięćdziesięciu publikacji w pracach zbiorowych i czasopismach (również w Niemczech, USA, na Węgrzech, Litwie i Ukrainie). Redaktor kilkudziesięciu zbiorów poezji, publikacji eseistycznych i naukowych, m.in. krytycznej edycji Wierszy zebranych Zbigniewa Chałki (1997) i Wacława Oszajcy (2003), almanachu Zaułek poetów (2005), Pism Danuty Mostwin (2003), antologii Lublin – miasto poetów (2012 i 2013, wydanie scalone i poszerzone 2016) oraz Jeszcze bliżej. Antologii nowej liryki węgierskiej (2013). Współredaktor m.in. pracy zbiorowej na temat Isaaca B. Singera (wspólnie z Moniką Adamczyk-Garbowską, 2005), księgi dedykowanej profesorowi Jerzemu Święchowi pt. Słowa i metody (2009), tomu szkiców o pisarstwie Ryszarda Kapuścińskiego pt. Życie jest z przenikania (2008) oraz antologii tekstów poświęconych tematyce pogranicza kulturowego Na pograniczu narodów i kultur. Polska, Europa, Ameryka (wspólnie z Łukaszem Janickim, 2020), którą opatrzył wstępem i suplementem. Tłumaczył poezję z języka niemieckiego i rosyjskiego (m.in. piosenki Włodzimierza Wysockiego).
W latach 1977–1980 zredagował 17 tomów wierszy Lubelskich Prezentacji Poetyckich. W latach 2004–2005 na łamach „Gazety Wyborczej Lublin” przybliżał twórczość poetycką najmłodszych lubelskich autorów w cyklu „Zaułek poetów” (owocem tego przedsięwzięcia był wspomniany już tom pod tym tytułem). Pomysłodawca i koordynator wieloletnich projektów realizowanych przez „Akcent” i Wschodnią Fundację Kultury, m.in. „Na pograniczu narodów i kultur”, „Twórcy za granicą. Polskie rodowody, polskie znaki zapytania”, „Czytanie Ukrainy”. Organizator wielu konferencji naukowych i spotkań literackich, m.in. pomysłodawca i koordynator cyklu spotkań autorskich zatytułowanych „Światło literatury”, organizowanych w latach 2016–2017 przez Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie we współpracy ze Wschodnią Fundacją Kultury „Akcent” (m.in. z Wiesławem Myśliwskim, Wacławem Oszajcą, Hanną Krall, Mykołą Riabczukiem, Bohdanem Zadurą i Pawłem Huelle). W latach 2015–2019 redaktor serii wydawniczej Biblioteka Siedemsetlecia, przygotowanej z okazji jubileuszu Lublina.
Jego zainteresowania badawcze i krytycznoliterackie to przede wszystkim: polska literatura emigracyjna (twórczość m.in. Danuty Mostwin, Zbigniewa Chałki, Wacława Iwaniuka, Jana Kowalika, Jana Leszczy, Anny Frajlich, Tadeusza Chabrowskiego), współczesna poezja i proza polska, radiowa publicystyka kulturalna, polskie czasopiśmiennictwo kulturalne i problematyka pogranicza kulturowego.
Wyróżnienia, nagrody i odznaczenia (wybór)
Odznaka Zasłużonemu dla Lublina (1987)
Odznaka Zasłużony Działacz Kultury (1990)
Złoty Krzyż Zasługi (1990)
Honorowy członek Związku Pisarzy Węgierskich (1991)
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (2005)
Nagroda Fundacji Polcul (2006)
Honorowy obywatel miasta Zwierzyniec (2008)
Brązowy Medal „Zasłużony Kulturze – Gloria Artis” (2010)
Medal Wschodniej Fundacji Kultury „Akcent” (2010)
Nagroda Miasta Lublin za całokształt osiągnięć w dziedzinie kultury (2010)
Medal Komisji Edukacji Narodowej (2012)
Nagroda Kulturalna Województwa Lubelskiego za całokształt działalności kulturalnej (2017)
Medal Unii Lubelskiej (2017)
Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze – Gloria Artis” (2018)
Krzyż Wolności i Solidarności (2019)
Medal Zasłużony dla Miasta Lublin (2020)
Akademicki Laur Dziennikarski AKLAUD (2020)
Węgierski Złoty Krzyż Zasługi (2020)
Publikacje książkowe
Tom poetycki
Zerowy zmysł, Związek Literatów Polskich. Oddział w Lublinie. Koło Młodych Pisarzy, Lublin 1977.
Eseje i szkice
Wydziedziczenie i kompleksy. O młodej literaturze polskiej lat 1975–1980, [rys. Piotr Nakonieczny], Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1985.
Die Problematik Ostmitteleuropas in literarischen Zeitschriften in Polen, Geisteswissenschaftliches Zentrum Geschichte und Kultur Ostmitteleuropas, Polnisches Institut, Leipzig 1996.
Światło literatury [Szkice o twórczości Hanny Krall, Wacława Oszajcy i Bohdana Zadury], Muzeum Łazienki Królewskie, Warszawa 2016.
Redakcja
S.P. Gaszyński, Bardzo długo prawda, [red. B. Wróblewski], Związek Literatów Polskich. Oddział w Lublinie. Koło Młodych Pisarzy, Lublin 1977.
D. Opolski, Bohater [fragmenty poematu], [red. B. Wróblewski], Związek Literatów Polskich. Oddział w Lublinie. Koło Młodych Pisarzy, Lublin 1977.
W. Michalski, Ogród, [red. B. Wróblewski], Związek Literatów Polskich. Oddział w Lublinie. Koło Młodych Pisarzy, Lublin 1977.
P. Gembal, Tam w nas chcąc nie chcąc, [red. B. Wróblewski], Związek Literatów Polskich. Oddział w Lublinie. Koło Młodych Pisarzy, Lublin 1977.
J.K. Misiec, Będziesz jeszcze żył, [red. B. Wróblewski], Związek Literatów Polskich. Oddział w Lublinie. Koło Młodych Pisarzy, Lublin 1978.
W. Dras, Czatownik, [red. B. Wróblewski], Związek Literatów Polskich. Oddział w Lublinie. Koło Młodych Pisarzy, Lublin 1978.
S. Sadurski, Gra na pamięć, [red. B. Wróblewski], Związek Literatów Polskich. Oddział w Lublinie. Koło Młodych Pisarzy, Lublin 1978.
A. Rozenfeld, Jeśli mam być obecny, [red. B. Wróblewski], Związek Literatów Polskich. Oddział w Lublinie. Koło Młodych Pisarzy, Lublin 1978.
K. Paczuski, Polonez z różą w gardle, [red. B. Wróblewski], Związek Literatów Polskich. Oddział w Lublinie. Koło Młodych Pisarzy, Lublin 1978.
W.A. Kałabun, Psalmy pomyślności, [red. B. Wróblewski], Związek Literatów Polskich. Oddział w Lublinie. Koło Młodych Pisarzy, Lublin 1978.
A. Waszczuk-Listowska, Studnia proroków, [red. B. Wróblewski], Związek Literatów Polskich. Oddział w Lublinie. Koło Młodych Pisarzy, Lublin 1978.
W. Żelazny, Apokalipsa Jana W., [red. B. Wróblewski], Związek Literatów Polskich. Oddział w Lublinie. Koło Młodych Pisarzy, Lublin 1979.
W. Krawczyk, Gramatyka pozoru, [red. B. Wróblewski], Związek Literatów Polskich. Oddział w Lublinie. Koło Młodych Pisarzy, Lublin 1979.
A.W. Kulik, Pejzaże z Panem Lemonem, [red. B. Wróblewski], Związek Literatów Polskich. Oddział w Lublinie. Koło Młodych Pisarzy, Lublin 1979.
U. Jaros, Pokoje kobiet, [red. B. Wróblewski], Związek Literatów Polskich. Oddział w Lublinie. Koło Młodych Pisarzy, Lublin 1979.
W. Oszajca, Zamysł, [red. B. Wróblewski], Związek Literatów Polskich. Oddział w Lublinie. Koło Młodych Pisarzy, Lublin 1979.
J. Klimecki, Zanim otworzę oczy, [red. B. Wróblewski], Związek Literatów Polskich. Oddział w Lublinie. Koło Młodych Pisarzy, Lublin 1979.
W. Wysocki, Piosenki i wiersze [dwujęzyczny wybór utworów], wybór tekstów, red. i posłowie B. Wróblewski, przeł. Z. Fedecki, W. Młynarski, B. Wróblewski, B. Zadura, „Akcent”, Lublin 1986 (Biblioteka „Akcentu”, t. 1).
T. Chabrowski, Panny z wosku, red. i posłowie B. Wróblewski, il. Z. Kopel-Szulc, Norbertinum, Lublin 1992 (Biblioteka „Akcentu”, t. 2).
T. Chabrowski, Nowy drewniany rower, [oprac., red. i posł. B. Wróblewski], Lublin 1993.
J. Kowalik, Wiersze wybrane, wstęp, wybór i red. B. Wróblewski, [il. Z. Kopel-Szulc], Norbertinum, Lublin 1994 (Biblioteka „Akcentu”, t. 4).
Między Lublinem a Baltimore. Dorobek literacki i naukowy Danuty Mostwin, red. E. Łoś i B. Wróblewski, Muzeum Lubelskie, Lublin 1997.
Z. Chałko, Dłoń pełna snów (wiersze zebrane), zebrał, oprac. i posł. opatrzył B. Wróblewski, Wydawnictwo Test, Lublin 1997.
W. Zalewski, Kronos na końcu świata, red. i posł. B. Wróblewski, Norbertinum, Lublin 2001.
W. Oszajca, Reszta większa od całości. Wiersze 1974–2003, wybór, opracowanie i nota wydawnicza B. Wróblewski, Iskry, Warszawa 2003.
D. Mostwin, Pisma, pod red. S. Blejwasa, J. Święcha i B. Wróblewskiego. Tomy 1–3 (powieści Olivia; Ja za wodą, ty za wodą; Tajemnica zwyciężonych), Norbertinum, Lublin 2003.
Zaułek poetów. Almanach młodych, wybór, oprac. i wstęp B. Wróblewski, Wyd. Gazeta Wyborcza Lublin, Lublin 2005.
Biłgoraj czyli Raj. Rodzina Singerów i świat, którego już nie ma, pod red. M. Adamczyk-Garbowskiej, B. Wróblewskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2005.
Zdzisław Beksiński, Wiesław Myśliwski i poeci z Ukrainy [płyta CD – teksty, dźwięk i fotografie], redakcja i opracowanie B. Wróblewski, Radio Lublin S.A., Lublin 2006.
A.M. Goławska, Postępująca personifikacja, Wschodnia Fundacja Kultury „Akcent”, Biblioteka Narodowa, Lublin 2007 (Biblioteka „Akcentu”, t. 9).
Młynarski, Kapuściński, Bieniaszkiewicz, grupa „Nic Wspólnego” [płyta CD – teksty, dźwięk i fotografie], redakcja i opracowanie B. Wróblewski, Radio Lublin S.A., Lublin 2007.
„Życie jest z przenikania...” Szkice o twórczości Ryszarda Kapuścińskiego, zebrał, oprac. i wstępem opatrzył B. Wróblewski, posł. A. Kapuścińska, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2008.
U. Jaros, Wiersze, wybór i oprac. B. Wróblewski, Wschodnia Fundacja Kultury „Akcent”, Biblioteka Narodowa, Lublin 2008 (Biblioteka „Akcentu”, t. 10).
W. Sołtys, I jeszcze dalej, wybór i oprac. B. Wróblewski, fot. W. Sołtys, Wschodnia Fundacja Kultury „Akcent”, Biblioteka Narodowa, Lublin 2012 (Biblioteka „Akcentu”, t. 11).
Słowa i metody. Księga dedykowana profesorowi Jerzemu Święchowi, pod red. A. Kochańczyk, A. Niewiadomskiego, B. Wróblewskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2009.
L. Mądzik, Obrazy bez tytułu, fot. L. Mądzik, wstęp, wybór i red. B. Wróblewski, Wschodnia Fundacja Kultury „Akcent”, Lublin 2012 (Biblioteka „Akcentu”, t. 12).
Jeszcze bliżej. Antologia nowej liryki węgierskiej, wybór, wstęp i oprac. [i część tłumaczeń] B. Wróblewski, Wschodnia Fundacja Kultury „Akcent”, Lublin 2013 (Biblioteka „Akcentu”, t. 14).
Lublin – miasto poetów. Antologia, wstęp, wybór, komentarze interpretacyjne B. Wróblewski, Wschodnia Fundacja Kultury „Akcent”, Lublin 2016.
Światło literatury pod red. Bogusława Wróblewskiego. Jesień 2016, [szkice o twórczości Istvána Kovácsa, Wiesława Myśliwskiego i Mykoły Riabczuka], Muzeum Łazienki Królewskie, Warszawa 2016.
Światło literatury pod red. Bogusława Wróblewskiego. Wiosna 2017, [szkice o twórczości Ryszarda Kapuścińskiego, Pawła Huelle i Birutė Jonuškaitė], Muzeum Łazienki Królewskie, Warszawa 2017.
Na pograniczu narodów i kultur. Polska – Europa – Ameryka, wstęp i suplement B. Wróblewski, wybór i opracowanie B. Wróblewski i Ł. Janicki. Czytelnik, Wschodnia Fundacja Kultury „Akcent”, Warszawa–Lublin 2020.
Publikacje w czasopismach
Teksty historycznoliterackie, krytycznoliterackie i recenzje Bogusława Wróblewskiego były publikowane w wielu tomach zbiorowych i czasopismach takich jak „Akcent”, „Alfóld” (Debreczyn), „Atti dell’Accademia Polacca” (Rzym), „Biuletyn Polonistyczny”, „Deutschland Archiv” (Kolonia, RFN), „Dziennik Lubelski”, „Dziennik Związkowy” (Chicago), „Forrás” (Budapeszt), „Fraza”, „Gazeta Wyborcza”, „Kamena”, „Kontrasty”, „Kurier Lubelski”, „Literatura”, „Magyar Napló” (Budapeszt), „Metai” (Wilno), „Nowy Prąd” (Toronto), „Nowy Wyraz”, „Poezja”, „Polityka”, „Przegląd Polski” (dodatek do „Nowego Dziennika”, Nowy Jork), „Przegląd Powszechny”, „Rzeczpospolita”, „Sztandar Ludu”, „Twórczość”, „Tygodnik Kulturalny”, „Tygodnik Zamojski”, „Wseswit” (Kijów), „Znad Wilii” (Wilno), „Życie Literackie”.
Artykuły naukowe, eseistyczne i krytycznoliterackie w wydawnictwach zbiorowych
Koniec dekady. O poezji lubelskiej w latach siedemdziesiątych, [w:] Lublin literacki 1932–1982, praca zbiorowa pod red. W. Michalskiego i J. Zięby, Lublin 1984.
Świat jednak przedstawiony. O prozie lat siedemdziesiątych, [w:] Modele świata i człowieka. Szkice o powieści współczesnej pod red. Jerzego Święcha, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1985.
Niezrozumiała czy nie zrozumiana? Z problemów recepcji poezji współczesnej, [w:] Sztuka i edukacja w epoce ponowoczesnej, praca zbiorowa pod red. Tadeusza Szkołuta, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1995.
Blisko domu, poza domem, [w:] Między Lublinem a Baltimore. Dorobek literacki i naukowy Danuty Mostwin, Muzeum Lubelskie, Lublin 1997.
Central and Eastern Europe in Polish Literary Periodicals (before 1992), [w:] Culture of the Time of the Transformation. Materials from the International Congress, WiS Publishers, The Association of Art Historians, Poznań 1998.
Two „Border Lands”, [w:] Culture of the Time of Transformation. II International Congress. The Cultural Identity of the Central-Eastern Europe, WiS Publishers, The Association of Art Historians, Poznań 1999.
Między socjologią a literaturą. Czterdzieści lat pisarstwa Danuty Mostwin, [w:] Nauka polska na obczyźnie. San i perspektywy badawcze, Rada Porozumiewawcza Badań nad Polonią, Prace naukowe, tom 3, Gorzów Wlkp. 2000.
O twórczości prozatorskiej Bohdana Zadury, „Teka Puławska” 2002.
O rysunkach Wacława Iwaniuka i o paru kartkach z kalendarza, [w:] Podróż w głąb pamięci. O Wacławie Iwaniuku, pod red. J. Wolskiego, H. Wójcika, E. Zymana, Polski Fundusz Wydawniczy w Kanadzie, Toronto 2005.
Az Európai Unió hatarvideken. A kulturalis integració fenyei es arnyekai, przeł. na węgierski István Kovács, [w:] Remények és aggodalmak az Európai Unió kapitujában, Kölcsey Intezet, Budapest 2005.
Przeciw stereotypom na pograniczu narodów i kultur w jednoczącej się Europie, [w:] Bruno Schulz a kultura pogranicza. Materiały dwóch pierwszych edycji Międzynarodowego Festiwalu Brunona Schulza w Drohobyczu, wyd. Instytut Polski w Kijowie i Państwowy Uniwersytet Pedagogiczny im. Iwana Franki w Drohobyczu, Drohobycz 2007.
Polish WW II Veteran Émigré Writers in the United States: Danuta Mostwin and Others, [w:] Exile and Return of Writers from East-Central Europe. A Compendium, ed. by J. Neubauer and B. Zsuzsanna Török, Verlag de Gruyter, Berlin–New York 2009.
Emigranci rocznik 20 w USA. O pisarzach z pokolenia tzw. emigracji żołnierskiej debiutujących na obczyźnie, [w:] Słowa i metody. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Jerzemu Święchowi, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2009.
Ideał sięgnął bruku? O sytuacji czasopism literackich bez wtrętów apokaliptycznych, [w:] Boom i kryzys. Nowe czasopisma literacko-artystyczne i społeczno-kulturalne w Polsce po roku 1980, pod redakcją M. Rabizo-Birek, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Biblioteka „Frazy”, Rzeszów 2012.
Sacrum, profanum i człowiek pogranicza, [w:] Polska–Ukraina. Pogranicze. Rocznik naukowy, Wydawnictwo UMCS i Uniwersytet Pedagogiczny w Drohobyczu, Drohobycz 2012.
Szakrum, profánum, határvidék, przeł. E. Szenyán i G. Zsille, [w:] W. Oszajca, Az öröm szenvedése. Válogatta és szerkesztette Z. Gábor. Magyar Napló, Budapest 2012 [posłowie].
Wsłuchać się w rytm świata. Właściwości pisarstwa Hanny Krall na tle dzieła Brunona Schulza, [w:] БРУНО ШУЛЬЦ ЯК ФІЛОСОФ І ТЕОРЕТИК ЛІТЕРАТУРИ: Матеріали V Міжнародного Фестивалю Бруно Шульца в Дрогобичі / BRUNO SCHULZ JAKO FILOZOF I TEORETYK LITERATURY: Materiały V Międzynarodowego Festiwalu Brunona Schulza w Drohobyczu, pod red. W. Meniok, Centrum Polonistyczne Uniwersytetu w Drohobyczu, Drohobycz 2014.
Vendégek Lengyelországból [wspólnie z I. Kovácsem], [w:] Nagy jövő mögöttünk – elhallgatva és elfelejtve [Wielka przyszłość za nami – przemilczenie i zapomnienie], Bibor Kiadó, Budapeszt 2015.
Hands That Were to Safeguard Bruno Schulz, [w:] T. Mysłowski, 15 pairs of hands, for BRUNO SCHULZ, Concept of book design by T. Mysłowski and W. Rudnicki, Book Art Museum (Muzeum Książki Artystycznej), Łódź 2015.
Wiesław Myśliwski, [w:] Światło literatury pod red. Bogusława Wróblewskiego. Jesień 2016, Muzeum Łazienki Królewskie, Warszawa 2016.
Posłowie, [w:] D. Opolski, Wybudzony z letargu. Wybór wierszy, Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”, Lublin 2016.
‘Illusions and Returns’. On the ‘Homecoming’ of Polish Émigre writers after Polish October 1956, [Złudzenia i powroty. O powrotach polskich pisarzy emigracyjnych do ojczyzny po Październiku 1956], [w:] Only Vanished Footprints or a Permanent Lagacy? The Central European Refugee’s Cultural Memory in the Homelands, Hungarian Academy of Atrs Research Insitute of Art Theory and Methodology, ed. M. Falusi, Á. K. Windhager, Budapest 2017 (Seria „Fundamenta profunda”, vol. 5).
Natura była kobietą, wstęp do katalogu wystawy malarstwa K. Rudzkiej-Przychody W zielonej postaci ukryte, Muzeum UMCS, Lublin 2017.
Ryszard Kapuściński, [w:] Światło literatury pod red. Bogusława Wróblewskiego. Wiosna 2017, Muzeum Łazienki Królewskie, Warszawa 2017.
My z wieku minionego? Stałość i zmiana w twórczości Anny Frajlich, [w:] „Tu jestem, zamieszkuję własne życie”. Studia i szkice o twórczości Anny Frajlich, pod redakcją W. Ligęzy i J. Pasterskiej, Księgarnia Akademicka, Kraków 2018.
Na przekór przemijaniu, wstęp do albumu 6. Międzynarodowe spotkania ze sztuką. Unia sztuk – Unia artystów. W 450. Rocznicę podpisania Unii Lubelskiej, Lublin 2019 [tekst po polsku i litewsku plus płyta CD].
Kultūrų ir epochų sandūroje, [w:] B. Jonuskaitė, Laikas ir likimai. Susitikimai su lietuvių ir lenkų kūrėjais, Homo liber, Wilno 2019.
Tradycja i nowatorstwo, [w:] Antologia Białego Kruka 2019, Wydawnictwo TAWA, Chełm 2020.
Misterium światła, siła słowa, rytm fotografii, [w:] Paragone. Pasaże sztuki. Studia ofiarowane Profesorowi Lechosławowi Lameńskiemu, red. E. Błotnicka-Mazur, A. Dzierżyc-Horniak, M. Howorus-Czajka, Wydawnictwo KUL, Lublin 2020.
Artykuły naukowe, eseistyczne, krytycznoliterackie i recenzje w czasopismach (wybór)
Kartki z dziennika przemyśleń (o twórczości R. Wojaczka), „Kamena” 1974, nr 6.
Poezja poszukującego, „Kamena” 1977, nr 4.
Przebudzenie, „Kamena” 1977, nr 7.
Schemat tragizmu, „Kontrasty” 1977, nr 10.
Co wie reporter?, „Kontrasty” 1978, nr 4.
Kosmos „Vade-mecum” (o twórczości C.K. Norwida), „Poezja” 1978, nr 3.
Traktat o dojrzałości, „Kontrasty” 1978, nr 6.
Homo ludens z Grzebowilka, „Nowy Wyraz” 1979, nr 2.
Przywileje i powinności, „Poezja” 1979, nr 3.
Pokolenie manipulowane, „Kamena” 1978, nr 12.
Region poetów, „Akcent” 1980, t. 1.
Kompleks młodszego brata (część I), „Nowy Wyraz” 1980, nr 5.
Kompleks młodszego brata (część II), „Nowy Wyraz” 1981, nr 4.
Debiut spóźniony, „Twórczość” 1981, nr 1.
Legendy i mody, „Polityka” 1983, nr 47 [przedruk w „Dzienniku Związkowym – Kultura” (Chicago), w numerze z 27–29 marca 1992 roku].
Moralne światło i cień, „Twórczość” 1983, nr 11.
Tysiąc mil od Kartoflanii, „Polityka” 1983, nr 50.
Bliżej poezji [cykl dziewięciu niewielkich artykułów pod wspólnym nagłówkiem popularyzujących zagadnienia poezji współczesnej], „Tygodnik Kulturalny” 1984, numery 4–16.
Kosmologia, „Twórczość” 1984, nr 2.
Drugi obieg – przyjrzyjmy się odbiorcy, „Kultura” 1986, nr 6.
Legendak és divatok (tłum. Cs. Kovács), „Alfóld” (Debreczyn) 1986, nr 1.
Legenda Wysockiego w Polsce, „Życie Literackie” 1988, nr 1.
10 lat Deutsches Polen-Institut i „Biblioteka Polska” w wydawnictwie Suhrkamp, „Akcent” 1990, nr 4 [przedruk pt. Sposób na zbliżenie: Deutsches Polen-Institut i „Biblioteka Polska” w Wydawnictwie Suhrkamp w „Dzienniku Związkowym – Kultura” (Chicago), w numerze z 30 marca 1992 roku].
Kultura ponad podziałami, „Akcent” 1991, nr 1.
Wojciech Młynarski, czyli jak trafić w sedno, „Przegląd Polski” (Nowy Jork), nr z 13 lutego 1992 roku.
„Akcent”, czyli dzieje pewnej utopii, „Przegląd Polski” (Nowy Jork), nr z 5 marca 1992 roku.
„Jaskółka” Juliana Przybosia – autodefinicja metody twórczej, „Akcent” 1992, nr 4.
Jan Kowalik – wybitny bibliograf polskiej diaspory, „Akcent” 1992, nr 4.
„Wakacjuszka” i amerykańscy Matysiakowie Zofii Mierzyńskiej, „Akcent” 1992, nr 4 [przedruk w „Dzienniku Związkowym – Kultura” (Chicago), w numerze z 26–28 lutego 1993 roku].
Nowojorski latarnik [o twórczości Tadeusza Chabrowskiego], „Polityka – Kultura” 1993, nr 3 [dodatek do tygodnika „Polityka” 1993, nr 13].
Azja stanęła nad Wisłą. Wiersz zapomnianego poety Powstania Warszawskiego, „Plus Minus” 1996, nr 33 (dodatek kulturalny do „Rzeczpospolitej” z 17–18 sierpnia 1996 roku).
Kolumb zapomniany?, „Przegląd Powszechny” 1996, nr 7–8.
Zbigniew Chałko, „Akcent” 1996, nr 3.
Europa Środkowa w polskim czasopiśmiennictwie literackim (przed 1992 r.), „Przegląd Powszechny” 1996, nr 9 [przedruk w Boom i kryzys. Nowe czasopisma literacko-artystyczne i społeczno-kulturalne w Polsce po roku 1980, pod redakcją M. Rabizo-Birek, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Biblioteka „Frazy”, Rzeszów 2012].
U źródeł Odysei, „Przegląd Polski” (tygodniowy dodatek literacko-społeczny do „Nowego Dziennika” (Nowy Jork), nr z 27 lutego 1997 roku) [przedruk: „Akcent” 1997, nr 2].
„Pozbierajcie te rymy sieroce...”, „Dziennik Związkowy – Kultura” (Chicago) 1997, nr 76 (18–20 kwietnia).
Nie tylko Częstochowa [omówienie tomu wierszy T. Chabrowskiego], „Akcent” 1997, nr 2.
Sztuka rozmowy – między Saksonią a Lubelszczyzną, „Akcent” 1997, nr 4.
„Ci, co się zbyt przejęli bajką...” [omówienie powieści Bohdana Zadury], „Plus Minus” 1998, nr 6 (dodatek kulturalny do „Rzeczpospolitej”).
Grenzüberschreitungen. Literarische Beziehungen zwischen Sachsen und dem Lubliner Gebiet, „Deutschland Archiv” (Kolonia, RFN) 1998, nr 4.
Literacki jubileusz Danuty Mostwin, „Przegląd Polski” (Nowy Jork), numer z 20 listopada 1998 roku.
Czytane na przyszłość. „Heban” Ryszarda Kapuścińskiego, „Akcent” 2001, nr 1–2.
Radio warszawskie czy ogólnopolskie? Publicystyka i informacja kulturalna na antenie Polskiego Radia S.A. [ekspertyza z własną propozycją metodologii], „Akcent” 2001, nr 1–2.
Powrót emigrantki. Pisma Danuty Mostwin w lubelskim „Norbertinum”, „Nowy Prąd” (Toronto) 2003, nr 2.
Az Európai Unió hatarvideken. A kulturalis integració fenyei es arnyekai, przeł. I. Kovács, „Magyar Napló” (Budapeszt, miesięcznik Związku Pisarzy Węgierskich) 2003, nr 12.
Blaski i cienie kulturowej integracji. Na wschodniej krawędzi Unii Europejskiej, „Akcent” 2004, nr 1–2.
Dorastać do Gombrowicza. Z Andrijem Bondarem rozmawia Bogusław Wróblewski, „Akcent” 2004, nr 1–2.
Powiernienija emigrantki. Z polskoi pierekłała Galina Kruk [o twórczości Danuty Mostwin], „Wseswit” (Kijów) 2005, nr 5–6.
Trudna sztuka autoironii [o książce Janusza Głowackiego Z głowy], „Akcent” 2005, nr 3.
Stańczyk i Kubuś w jednym stali dziele. O twórczości Wojciecha Młynarskiego, „Akcent” 2007, nr 2.
Az élet mélyere hatolásból fakad [o pisarstwie Ryszarda Kapuścińskiego], przeł. E. Szenyán, „Forrás” (Budapeszt) 2008, nr 11.
Krytyka w dobrym stylu [recenzja zbioru pism krytycznoliterackich Bohdana Zadury], „Odra” 2008, nr 3.
Trzecia wartość. Danuty Mostwin odkrywanie Ameryki, „Akcent” 2010, nr 1 [wersja skrócona: „Gazeta Wyborcza Lublin”, z 18 stycznia 2010 roku].
Sacrum i profanum [o twórczości Wacława Oszajcy], „Przegląd Polski” (Nowy Jork), numer z 12 marca 2010 roku [węgierski przekład: Szakrum és profánum, przeł. E. Szenyán, „Magyar Napló” (Budapeszt, miesięcznik Związku Pisarzy Węgierskich) 2010, nr 2].
O nowych książkach Hanny Krall, „Twórczość” 2010, nr 10.
Niezwyczajna samotność [wspomnienie o abp. Józefie Życińskim], „Akcent” 2011, nr 1.
Zło jest nudne, czyli o cierpliwej wrażliwości, „Akcent” 2012, nr 3.
Emigracyjna odyseja w listach [o życiu i twórczości Jana Leszczy i Jana Kowalika], „Akcent” 2013, nr 3.
Wielkie biografie, „Akcent” 2013, nr 4.
Nowa jakość w „Ostatnim rozdaniu” W. Myśliwskiego, „Akcent” 2014, nr 2.
Sucha burza. Kilka słów wstępu, kilka słów pamięci [wspomnienie o prof. Władysławie Panasie], „Akcent” 2015, nr 1.
Įsiklausyti į pasaulio ritmą. Apie Hannos Krall kūrybą, verte Birutė Jonuškaitė [na język litewski przełożyła Birutė Jonuškaitė], „Metai – literatūra, kritika, eseistika. Lietuvos rašytojų sąjungos menraštis” (Wilno) 2016, nr 11.
Tre modeli di interazione culturale, „Atti dell’Accademia Polacca” vol. 5 (2016), Accademia Polacca delle Scienze, Biblioteca e Centro di Studi a Roma, Rzym 2017.
Między formą a formułą. Bohdan Zadura – poeta, tłumacz, prozaik, „Akcent” 2020, nr 4.
