Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Rynek 2 w Lublinie

Kamienica Rynek 2 w Lublinie powstała w wyniku scalenia dwóch budynków w 1785 roku przez Jana i Krystynę Heysslerów. Do 1939 roku była własnością rodziny Surzyckich.
Kamienica Rynek 2 w Lublinie
Kamienica Rynek 2 w Lublinie (Autor: Zętar, Joanna (1975- ))

Spis treści

[RozwińZwiń]

LokalizacjaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Kamienica Rynek 2 jest budynkiem narożnym, znajdującym się na zachodniej pierzei Rynku Starego Miasta. Sąsiaduje z kamienicą Rynek 3.

Dawny numer policyjny: brak

Numer hipoteczny: 1

Numer przed 1939: Rynek 2

Numer po 1944: Rynek 2

Numer obecny: Rynek 2

FunkcjeBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Obecnie [2012 – red.] w kamienicy mieści się siedziba Rejonowego Cechu Rzemiosł Różnych w Lublinie, filia Banku PKO SA, biuro podróży Atlas Travel. Znajdziemy tutaj również firmę NLP Neuroedukacja sp. z o.o. oraz restaurację Atrium.

HistoriaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Tam, gdzie znajduje się obecna kamienica Rynek 2, początkowo stały dwa budynki. Jeden z nich, drewniany, już od 1525 roku należał do rajcy lubelskiego Jana Łabędzia. Dodatkowo pod koniec lat dwudziestych przejął on w posiadanie również sąsiedni budynek murowany, który po pewnym czasie odsprzedał Stanisławowi Wiślickiemu. Po śmierci Stanisława właścicielem kamienicy narożnej został syn, Jan Wiślicki, późniejszy teść Sebastiana Klonowica. Od nazwiska wielkiego lubelskiego poety aż do naszych czasów budynek nazywany jest kamienicą Klonowica.

Sąsiednia kamienica, również  murowana, po śmierci Jana Łabędzia została przejęta przez jego spadkobierców i aż do 1583 roku pozostawała w posiadaniu rodziny. W wyniku długotrwałego zwlekania ze spłatą długów, nieruchomość została odebrana Maciejowi Łabędziowi, podzielona i przekazana wierzycielom. Jednym z nich był Mateusz Oczko, rajca kazimierski. W 1586 roku została przeprowadzona wizja, z której dowiadujemy się o istnieniu w obrębie parceli browaru, a także kanału zaopatrującego kamienicę w bieżącą i czystą wodę. W 1601 roku budynek został nabyty przez nowych właścicieli, Antoniego Henryka Galla oraz jego żonę Hester za bardzo wysoką, jak na owe czasy, cenę.

Obie kamienice często zmieniały właścicieli. Najdłużej znajdowały się w posiadaniu rodziny Gumplów, od których jedna z części przyjęła nazwę Gumplowskiej, a także Szuartów oraz Baurów. Ostatecznie w 1780 roku Rozalia Baurowa odsprzedała część kamienicy Janowi i Krystynie Heysslerom, którzy stopniowo nabyli pozostałe części. Gdy już udało się im wykupić całość, przystąpili do szeroko zakrojonych prac budowlanych. W ich wyniku powstała jedna potężna kamienica, posiadająca dwa piętra, wyposażona w attykę, na której możemy odnaleźć datę przeprowadzenia tej przebudowy: MDXXLXXXV (1785). Do 1803 roku Heysslerowie nabyli również ruderę kamienicy nr 28 oraz kamienicę nr 35, obie przy ulicy Olejnej. W 1841 roku cała własność została odebrana właścicielom przez wierzyciela Józefa Surżyckiego. W posiadaniu rodziny Surżyckich, choć z licznymi przerwami, kamienica pozostawała do września 1939 roku. Po wojnie, w 1947 roku została przekazana Powiatowemu Związkowi Cechów w Lublinie.

Obecnie kamienica jest siedzibą Rejonowego Cechu Rzemiosł Różnych w Lublinie. W latach osiemdziesiątych przeprowadzono remont generalny kamienicy, następnie w latach 2001 i 2006 dokonano renowacji elewacji budynku wraz z odnowieniem dekoracji sgraffitowej.

KalendariumBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

1525 – wzmianka o posiadaniu przez Jana Łabędzia drewnianego domu;

1529 – Jan Łabądź kupuje sąsiednią narożną kamienicę;

1547 – odsprzedanie kamienicy narożnej Stanisławowi Wiślickiemu;

1583 – utrata kamienicy Łabędziowskiej przez Macieja Łabędzia;

1586 – przeprowadzenie badań dotyczących stanu kamienicy;

1601 – budynek przechodzi w ręce Henryka Galla oraz jego żony Hester;

1646 – kamienicę nabywają Daniel i Urszula Gumplowie;

1780 – odkupienie części kamienicy przez rodzinę Heysslerów;

1785 – ukończenie przeprowadzonych prac remontowych, których efektem było scalenie kamienic, a także zakupienie przez Heysslerów rudery kamienicy przy ulicy Olejnej 28;

1803 – nabycie przez tych samych właścicieli kamienicy przy ulicy Olejnej 35;

1841 – odebranie własności spadkobiercom Heysslerów  z inicjatywy wierzyciela Józefa Surzyckiego;

1939 – wyposażenie kamienicy w dekorację sgraffitową;

1947 – przekazanie kamienicy Powiatowemu Związkowi Cechów w Lublinie;

2001 – remont elewacji;

2006 – przeprowadzenie konserwacji dekoracji sgraffitowej.

ArchitektBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Nieznany

StylBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Kamienica renesansowa przebudowana w stylu klasycyzującym.

Opis budynkuBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Jest to kamienica narożna, trójtraktowa, składająca się z dwóch budynków, frontem zwrócona na wschód ku budynkowi Trybunału. Z tyłu znajduje się wewnętrzny dziedziniec otoczony arkadowymi krużgankami oraz dobudowanymi oficynami. Kamienica frontowa posiada dwa piętra, wyposażona jest w attykę oraz nadbudowane poddasze. Pod kamienicą znajdują się dwie dostępne kondygnacje piwnic.

Elewacja frontowa trójkondygnacyjna, trzyosiowa na parterze, na wyższych kondygnacjach pięcioosiowa. Na parterze lico jest boniowane, na piętrach zaś ozdobione dekoracją sgraffitową pochodzącą z 1939 roku, zaprojektowaną przez J. Wodyńskiego. Na pierwszym piętrze na dekorację składają się girlandy rozpięte pomiędzy naczółkami oraz znajdujące się w przestrzeniach międzyokiennych medaliony z wizerunkami związanych z Lublinem polskich poetów. Kolejno od strony zachodniej są to: Biernat z Lublina, Jan Kochanowski, Sebastian Klonowic oraz Wincenty Pol. Kondygnację drugą przyozdabiają umieszczone pomiędzy oknami tarcze herbowe wraz z klejnotami. Attyka przyozdobiona jest datą MDXXLXXXV, odnoszącą się do uwieńczenia przeprowadzanych remontów. Kondygnacje oddzielone są gzymsem kordonowym, gzyms wieńczący jest zdobiony i mocno profilowany. Otwór wejściowy znajduje się w osi środkowej budynku, jest prostokątny w kształcie, zakończony łukowo, dostępny po pięciostopniowych schodach. Otwory okienne także zakończone łukiem, otoczone opaskami usytuowane symetrycznie względem drzwi. Okna wyższych kondygnacji są prostokątne, również ozdobione wykonanymi w tynku opaskami, przy czym na pierwszym piętrze dodatkową dekorację stanowią ozdobne naczółki.

WnętrzeBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Na parterze o układzie trójdzielnym, trzytraktowym znajduje się sień przelotowa łącząca Rynek Starego Miasta z krużgankowym dziedzińcem. Pomieszczenia rozmieszczone są symetrycznie po obu stronach sieni. Połączenia z sienią posiadają trakt frontowy oraz tylny, natomiast do pomieszczeń środkowych dostęp jest przez izby frontowe. Analogiczny układ odnajdziemy na kolejnych piętrach, z tą różnicą, że w miejscu obszernej sieni znajdują się pomieszczenia użytkowe. Dodatkowo niektóre pomieszczenia zostały podzielone nowymi ściankami działowymi. Oba piętra mają połączenie przez hol z wewnętrznymi krużgankami.

CiekawostkiBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Z kamienicą związana jest postać najsławniejszego polskiego poety doby renesansu, Jana Kochanowskiego, który zmarł w 1584 roku, najprawdopodobniej właśnie w jednym z pomieszczeń budynku.

Materiały ikonograficzneBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Elewacje kamienic północnej pierzei Rynku Starego Miasta w Lublinie
Elewacje kamienic północnej pierzei Rynku Starego Miasta w Lublinie (Autor: Doria-Dernałowicz, Czesław)

Rynek 2 – kamienica pierwsza od lewej, autor: Czesław Doria-Dernałowicz, 1936 r., własność rodziny, w depozycie Biblioteki Głównej Politechniki Lubelskiej

Fotografie przedwojenne

LiteraturaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

  • Gawarecki H., Gawdzik C., Kamienica zwana Klonowica w Rynku pod nr 2 w Lublinie. Dokumentacja historyczna, Lublin 1967, mps archiwum WUOZ w Lublinie, sygn. 1640.
  • Jaworska-Mazur E., Kamienice Rynek 2, Olejna 1–3. Dokumentacja naukowo–historyczna przygotowana na zlecenie Zarządu Budynków Mieszkalnych w Lublinie, Lublin 1987, mps archiwum WUOZ w Lublinie, sygn. 1250.
  • Karta ewidencyjna zabytków, mps archiwum WUOZ w Lublinie, sygn. 298.
  • Teodorowicz-Czerepińska J., Dekoracja fasad kamienic staromiejskich z 1954 r. Rozpoznanie historyczne i wnioski konserwatorskie na zlecenie Lubelskiej Fundacji Ochrony Zabytków, Lublin 1991, mps archiwum WUOZ w Lublinie, sygn. 1220.

Powiązane artykuły

Powiązane miejsca

Zdjęcia

Inne materiały

Słowa kluczowe