„Trybuna” (1932–1934)
Pismo „Trybuna” zaczęło wychodzić w 1932 roku, a jego ostatni, 11. numer ukazał się w kwietniu 1934 roku. Do numeru 5. redaktorem naczelnym był Józef Łobodowski. Od tego numeru zastąpił go Józef Falandysz. Szósty numer „Trybuny” został skonfiskowany za wiersz Łobodowskiego Słowo o prokuratorze. Do numeru 9. adres redakcji był przy Krakowskim Przedmieściu 70. W numerze 9. jest informacja, że redakcja mieści się już przy ul. Staszica 7. W następnym numerze (marzec 1934) podany jest jeszcze inny adres: Staszica 6. W „Trybunie” ukazywało się bardzo dużo reklam lubelskich sklepów i restauracji. Omówimy kilka najciekawszych numerów „Trybuny”.
Spis treści
[Zwiń]Nr 1, 1 marca 1932
W numerze 1. „Trybuny” można przeczytać, że jest to pismo młodej demokracji i że wychodzi 1. i 15. każdego miesiąca.
Pismo otwiera artykuł wstępny O nową cywilizację – będący rodzajem manifestu. Znajdujemy tu m.in. takie słowa:
Od nas, od naszej dobrej woli, wysiłku intelektualnego i mięśni zależy, aby [...] przyszłość była lepszą od ciemnego dnia wczorajszego, aby następne pokolenia zasłużyły wreszcie w pełni na nazwę ludzi, aby człowieczeństwo, poniewierane tak długo, zatryumfowało nareszcie [...]1.
Nr 3, 1 kwietnia 1932
W numerze 3. „Trybuny” jest umieszczona wklejka z intrygującym rysunkiem Czesława Stefańskiego przedstawiającym Bramę Krakowską.
W dziale Nowe Wydawnictwa znajduje się omówienie tomiku wierszy Józefa Czechowicza Ballada z tamtej strony podpisane przez Józefa Łobodowskiego:
Nowy tom Czechowicza jest nowem objawieniem czystej i bujnej poezji. W porównaniu z Dniem jak co dzień bardziej chyba jednolity i zwarty, odcina się od przeciętnej produkcji wierszowanej nie tylko wytrzymaniem strony formalnej, o co teraz bywa najłatwiej, ale przede wszystkiem niesłychanem napięciem poetyckiej wyobraźni.
To jest już inny świat, gdzie migotliwe skrawki rzeczywistości są pretekstem, nie celem, a słowa unoszone głębokim nurtem wzruszeń brzmią, jak fujarkowe echo z «tamtej strony». Wyróżniłbym monotonnie senne Przez kresy, Samobójstwo i cudowny w swej niesamowitej śpiewności wiersz tytułowy. Czytelnik przyzwyczajony do poetyzującej pianki, do werbalizmu i łatwej gadatliwości przejdzie do porządku dziennego nad tą książką, inny znajdzie cały świat przeżyć i wzruszeń zamknięty w patetycznie skromnych poezjach Czechowicza2.
W Notach znajdujemy ciekawą zapowiedź:
W bieżącym miesiącu w jednym z kin lubelskich odbędzie się pierwszy w Lublinie pokaz filmu artystycznego. Projektowane jest wyświetlenie Romansu sentymentalnego Eisensteina i Symfonii fabrycznej Irensa. Pokaz ten odbędzie się staraniem warszawskiego towarzystwa miłośników sztuki filmowej pt. „Start" i redakcji „Trybuny"3.
Niestety, do zapowiadanego pokazu nie doszło.
Nr 4, 20 kwietnia 1932
W tym numerze „Trybuny” jest informacja że:
Pokaz filmu artystycznego sygnalizowany przez nas w poprzednim numerze „Trybuny", niestety, nie odbędzie się ze względu na to, że odnośnego filmu nie można wypożyczyć4.
Nr 6, 1 czerwca 1932
Szósty numer „Trybuny” został skonfiskowany za wiersz Łobodowskiego Słowo o prokuratorze. W tym czasie Łobodowskiego nie było już w redakcji „Trybuny”.
W numerze 6. pisma ukazała się w dziale Nowe Wydawnictwa niepodpisana kolejna recenzja Ballady z tamtej strony Czechowicza:
Po dwóch pierwszych tomikach: Kamień i Dzień jak co dzień czarujących śmiałą i świeżą dojrzałością treści i formy, ukazała się trzecia książka J. Czechowicza: Ballada z tamtej strony. Tutaj krzywa interesującej twórczości Czechowicza wznosi się stromą linią jeszcze wyżej, niźli w poprzednich tomach. Wyżej – tak gdy chodzi o wyraz wewnętrzny, jak i stronę czysto formalną. Enigmatyczna treść duszy Czechowicza szuka szczęśliwie właściwego sobie wyrazu w mistycznie wygiętej składni zdań, w sumie układających się w odrębną, zamkniętą w sobie, skończenie piękną architektonikę wiersza. A – od wewnątrz? – Zagęszczona, aż do utraty tchu, atmosfera prawdziwej, tragicznej w swem natężeniu poezji, atmosfera, w kolorze i zapachu przypominająca wieczorne majowe niebo, rozświetlone niespodziewanie błyskawicami metafor, ukazujących nam na chwilę zawrotną otchłań i piękno prawdziwej poezji. Książka J. Czechowicza jest wyjątkowo rzadkim i pięknym zjawiskiem w skłóconym bałwanami i morzu frazeologii pseudopoetyckiej5.
Tak więc była to już druga w „Trybunie” recenzja z tomiku wierszy Czechowicza. Pierwszą napisał w numerze 3. Józef Łobodowski.
Nr 7, 16 października 1932
W tym numerze „Trybuny”, w tekście Od redakcji czytamy:
Jako organ lubelski młodej demokracji chcemy nawiązać do tradycji sprzed kilkunastu lat, gdy Lublin był jednym z żywych ośrodków postępowej myśli społecznej. [...] „Trybuna" chce stać się tem ogniskiem dla młodej demokracji lubelskiej i ludzi dobrej woli6.
Być może tym tekstem redakcja postanowiła odciąć się od radykalnego w treści wiersza Łobodowskiego Słowo o prokuratorze z numeru 6. „Trybuny”, który stał się przyczyną konfiskaty tego właśnie numeru.
W 7. numerze „Trybuny” znalazła się informacja o tym, że:
wyszedł pierwszy numer miesięcznika „Barykady" pod redakcją Józefa Łobodowskiego7.
Teksty Czechowicza w „Trybunie”
W „Trybunie” ukazały się następujace teksty poety:
- nr 3: Pieśń (wiersz)
- nr 4: Legion ulicy i jego gwara
- nr 6: W pejzażu (wiersz)
- nr 7: Ulica Szeroka w Lublinie (wiersz) i Muzyka ulicy Złotej (wiersz)
Autorzy okładek w „Trybunie”
Wśród autorów okładek poszczególnych numerów „Trybuny" znajdujemy:
- Jana Samuela Miklaszewskiego (nr 1, 4, 6)
- Witolda Chomicza (nr 2, 3)
- Czesława Stefańskiego (nr 5, 7, 10)
- Antoniego Falkiewicza (nr 8, 11)
- Władysława Jagiełłę (nr 9)
Miejsca druku „Trybuny”
Trybuna” drukowana była w:
- Drukarni Ludowej J. Popiela mieszczącej się przy ul. Krakowskie Przedmieście 60 (druk nr 1 i 2 „Trybuny”)
- Drukarni Popularnej mieszczącej się przy ul. Zamojskiej 37 (druk nr 3, 4, 5 i 6 „Trybuny”)
- Drukarni „Sztuka” mieszczącej się przy ul. Kościuszki 8 (druk nr 7 i 8 „Trybuny”)
- Zakładach Graficznych J. Pietrzykowskiego mieszczących się przy ul. Kościuszki 4 (druk nr 9 „Trybuny”)
- Drukarni „Polonja” mieszczącej się przy ul. Nowa 15, (druk nr 10 i 11 „Trybuny”)
Opracował Tomasz Pietrasiewicz
Zawartość
nr 1 (1 marca 1932)
*** O nową cywilizację
Józef Falandysz, Na marginesie prawa małżeńskiego
Władysław Wąchała, Demokracja pracy
Józef Łobodowski, Nie będziem więcej
Józef Łobodowski, Serca za barykadą
Stefa Strachocki, Fanatyk ludzkości
Nowe wydawnictwa
Noty
Polemika
Kronika akademicka
nr 2 (15 marca 1932)
Józef Łobodowski, Król Węgiel
Bronisław L. Michalski, Katarynka. Milczenie. Podlasie
Józef Łobodowski, Mickiewicz. Do ojca
Józef Mazurkiewicz, Niebezpieczny wiek
Józef Łobodowski, Film przyszłości
Stefan Strachocki, Ku nowemu teatrowi
Nowe wydawnictwa
Noty
Kronika akademicka
nr 3 (1 kwietnia 1932)
Ignacy Dziadosz, Demokracja społeczna
Józef Brener, Karalność spędzania ciąży
Józef Czechowicz, Pieśń
Bronisław L. Michalski, Księżyc
Józef Łobodowski, Gwiazdy w mieście. Dziki. Do łobuzów
Stefa Strachowski, Kontusz w literaturze
Józef Łobodowski, O awangardę filmową
Przegląd czasopisma
Nowe wydawnictwa
Noty
nr 4 (20 kwietnia 1932)
Józef Łobodowski, Niech żyje antysemityzm
Zenon Katerba-Dziuban, Symbolika miłości, Smutny marsz po błocie
Antoni Madej, Polegli w bojach
Józef Czechowicz, Legjon ulicy i jego gwara
Marjan Plizga, Nasi pacyfiści
Nowe wydawnictwa
Noty
Pro domo sua
nr 5 (5 maja 1932)
Ignacy Dziadosz, Demokracja społeczna II
Aleksander Czapski, Błędy projektu unifikacji ubezpieczeń
Bronisław Ludwik Michalski, Wiśnie
Jerzy Borowiecki, Sztuka proletarjacka
Jerzy Janowicz, Na dziesięciolecie zgonu twórcy syndykalizmu
Nowe wydawnictwa
Noty
nr 6 (1 czerwca 1932)
Józef Czechowicz, W pejzażu
Antoni Madej, Widok z kępy Oksywie
Bronisław L. Michalski, Płaszcz
Józef Łobodowski, Słowo o prokuraturze
Józef Mazurkiewicz, Wielkie hasła a dzień powszedni
Józef Falandysz, Pochód małego średniowiecza
Antoni Furgała, Związane oczy Temidy
Nowe wydawnictwa
Noty
nr 7 (15 października 1932)
Od Redakcji
Ide, ***
Gustaw Leinwandhaendler, Kultura komunizmu
Józef Brener, Rzecz o opłatach akademickich
Antoni Furgała, Cień średniowiecza na nowym polskim kodeksie karnym
Józef Czechowicz, Ulica Szeroka. Muzyka ulicy Złotej
Antoni Madej, Jedyne szczęście. Tu pachną mięty, Pole maków
L..., Ghandi
Jerzy Borowiecki, Nowy ustrój adwokatur
Kronika akademicka
Noty
Nowe wydawnictwa
nr 8 (grudzień 1932)
Józef Brener, Biała cywilizacja
Jerzy Janowicz, Czyżby narodziny nowego człowieka
Henryk Halpern, Z rozważań nad zagadnieniem produkcji
Franciszek Bocheński, Związki zawodowe i zagadnienie produkcji
Zygmunt Czermiński, Państwo a kościół
Józef Mazurkiewicz, Wieś w marszu do zorganizowanego społeczeństwa pracy
Władysław Podstawka, Jesień
Bolesław Bujalski, Górnicy
Andrzej Radoń, Werbel
Czesław Stefański, Wyspiański
Józef Smuga, Nowe rymowanie
Heretycy z Żagarów, St.
Nr 9 (kwiecień 1933)
Józef Brener, Józef Falandysz, Tadeusz Sobiński, Władysław Wąchała, Stwierdzamy
Józef Falandysz, Faza drygałów
Tadeusz Sobiński, U źródeł radykalizmu
Józef Brener, Dzieci w rynsztoku
Aleksander Filiks, reportaż
Jerzy Czeszpowski, Wołyńskie okopy
Józef Bujnowski, Bezimiennemu bratu
Zygmunt Ziółek, Bez histerii i przesady
Aleksander Filiks, Słowa o literaturze
Jerzy Janowicz, Milo Urban
Opis bibliograficzny czasopisma
Czasopismo „Trybuna” było w zasadzie organem młodej demokracji lubelskiej walczącej o wyzwolenie człowieka z całego dotychczasowego porządku, i nową moralność społeczeństwa kapitalistycznego. Zawierało publicystykę dotyczącą demokracji społecznej, przebudowy życia i ustroju państwa polskiego w myśl zasad demokracji społecznej. Na łamach pisma podejmowano też próby kreowania Lublina jako ośrodka postępowej myśli społecznej, w nawiązaniu do tradycji sprzed kilkunastu laty, kiedy to Lublin był właśnie takim ośrodkiem. Drukowano także artykuły dotyczące zagadnień prawnych (np. o ustroju adwokatury lubelskiej, o prawie małżeńskim, potrzebie reorganizacji wymiaru sprawiedliwości czy nowym ustawodawstwie społecznym). Nie brakowało artykułów dotyczących nowego oblicza sztuki ze szczególnym uwzględnieniem sztuki proletariackiej, poezji (np. Nowe rymowania Józefa Smugi) i literatury (np. Słowa o literaturze). Odnajdziemy też liczne poezje młodych literatów lubelskich, recenzje oraz krytykę literacką. Stałym elementem czasopisma były zapowiedzi wydawnicze z krótkim wprowadzeniem, oraz informacje o imprezach kulturalnych.
Artykuły wstępne autorstwa Józefa Łobodowskiego (np. Król węgiel, Niech żyje antysemityzm).
Publicystyka, m.in.: Na marginesie projektu prawa małżeńskiego Józefa Falandysza; Dzieci w rynsztoku, Europa na szczycie wieży Babel Józefa Brenera).
Wiersze, m.in.: Bronisława Ludwika Michalskiego, Józefa Czechowicza, Antoniego Madeja, Aleksandra Filiksa, Józefa Bujnowskiego.
Tytuł: „Trybuna” pismo młodej demokracji, wychodzi 1-go i 15-go każdego miesiąca
Redaktor: Józef Łobodowski
Format: 25 cm
Częstotliwość: miesięcznik: 1932, nr 8–1934, nr 11; dwa razy w miesiącu: 1932, nr 1–7
Numeracja: R. 1, nr 1 (1 marca 1932)–R.3, nr 11 (kwiecień 1934)
Uwagi: częste zmiany redaktorów i wydawców:
od nr 5 (1934) – Józef Falandysz
od nr 7 – red. Władysław Wąchała, wydawca Jan Iracki, drukarnia „Sztuka”, ul Kościuszki 8
od nr 9 – redagował komitet w składzie: Józef Berner, Józef Falandysz, Tadeusz Sobiński, Władysław Wąchała; redaktor odpowiedzialny: Władysław Wąchała
od nr 10 – zmiana wydawcy: Mieczysław Kufel, drukarnia „Polonja”
Redakcja: ul. Staszica 41
Grafika (wklejka) – nr 3 z rysunkiem Czesława Stefańskiego rekonstrukcja Bramy Krakowskiej
Okładka: nr 1–3 autor: Witold Chomicz; nr 4 i 6 w linoleum autor: Jan Samuel Miklaszewski; nr 5 ,7 i 10 w linoleum autor: Czesław Stefański; nr 8 i 11 autor: Antoni Falkiewicz; nr 9 autor: Władysław Jagiełło
Stałe rubryki: Noty; Nowe wydawnictwa; (Lubelska) Kronika akademicka; Pro domo sua; Zapowiedzi wydawnicze, informacje o imprezach kulturalnych
Opracowała: Anna Wojtysiak
„Trybuna” w bibliotekach
Biblioteka Narodowa
(sygn. P1123, P6178)
R. 1 (1932), nr 1–8
R. 2 (1933), nr 9
R. 3 (1934), nr 10–11
Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. H. Łopacińskiego
(sygn. 599c, Mf 450)
R. 1 (1932), nr 1–8
R. 2 (1933), nr 9
R. 3 (1934), nr 10–11
Biblioteka UMCS
(sygn. czas. 6195)
R. 1 (1932), nr 1–8
R. 2 (1933), nr 9
R. 3 (1934), nr 10–11
Biblioteka KUL
(sygn. V–2952)
R. 1 (1932), nr 2–3, 5, 7
R. 2 (1933), nr 9
R. 3 (1934), nr 1
Literatura
Łobodowski J., Nowe wydawnictwa, „Trybuna” 1932, nr 1.
Noty, „Trybuna” 1932, nr 3.
Nowe wydawnictwa, „Trybuna” 1932, nr 6.
Nowe wydawnictwa, „Trybuna” 1932, nr 7.
O nową cywilizację, „Trybuna”, 1932, nr 1.
Od redakcji, „Trybuna” 1932, nr 7.
Pro domo sua, „Trybuna” 1932, nr 4.
Przypisy
- Wróć do odniesienia O nową cywilizację, „Trybuna”, 1932, nr 1, s. 2.
- Wróć do odniesienia J. Łobodowski, Nowe wydawnictwa, „Trybuna” 1932, nr 1, s. 31.
- Wróć do odniesienia Noty, „Trybuna” 1932, nr 3, s. 32.
- Wróć do odniesienia Pro domo sua, „Trybuna” 1932, nr 4, s. 24.
- Wróć do odniesienia Nowe wydawnictwa, „Trybuna” 1932, nr 6, s. 18.
- Wróć do odniesienia Od redakcji, „Trybuna” 1932, nr 7, s. 2.
- Wróć do odniesienia Nowe wydawnictwa, „Trybuna” 1932, nr 7, s. 31.