Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Scena 6

Teatr alternatywny działający w Lublinie. Grupa powstała w 1976 roku. Jej założycielem, kierownikiem artystycznym i reżyserem jest Henryk Kowalczyk. Scena 6 prezentowała swoje spektakle na wszystkich ważniejszych krajowych i zagranicznych festiwalach młodego teatru.

 

Scena ze spektaklu „Wiosna Ludów” Sceny 6
Scena ze spektaklu Wiosna Ludów Sceny 6, fot. Cezary Krupa

Spis treści

[RozwińZwiń]

Historia GrupyBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Teatr powstał w 1976 roku z inicjatywy Henryka Kowalczyka, który do dziś jest kierownikiem artystycznym i reżyserem wszystkich spektakli.


Pierwsze przedstawienie Sceny 6, Ład, stało się wydarzeniem Festiwalu Teatrów Debiutujących „Start 76” w Zielonej Górze, na którym zespół otrzymał pierwsze wyróżnienie, a Kowalczyk – nagrodę za reżyserię. Scena 6 prezentowała przedstawienie także na innych przeglądach teatralnych, między innymi w Ołomuńcu i Poznaniu.
O spektaklu pisał W. Krawczyk: Jest marzec 1976 r. Poznań, klub studencki «Cicibór», ostatni dzień Ogólnopolskiego Przeglądu Teatrów Studenckich. Akademicki teatr UMCS Scena 6 przedstawia Ład. Siedzimy na scenie, ciasnym wianuszkiem otaczając aktorów. Kilkoro z nich krąży wśród widzów, prowadząc rozmowę podobną setkom odbywających się w klubach i akademikach. Rozmowę, której chaotyczność znajduje usprawiedliwienie w żarliwości, zaś Weltschmerz zderza się z bardziej konkretnym bólem. Tutaj szuka się idei na miarę dziecięcej naiwności: prawdziwego człowieka, określającego się wobec uniwersaliów. Pozorne odkrywanie Ameryki idzie o lepsze z pozorną powagą i patosem. Warsztat, jaki prezentują aktorzy ani lepszy, ani gorszy niż w innych grupach studenckich. Gdyby «Scena 6» wystawiała Fredrę bądź Moliera można by mieć pewne pretensje do dykcji, mniejsze zastrzeżenia do tzw. poruszania się na scenie. Pierwsze wnioski: zło było, jest i będzie. Rodzi je nienawiść, ale także przyjaźń i miłość1.

Wspomina Henryk Kowalczyk:


Był moment, kiedy już sam teatr nie wystarczył. Teatry alternatywne, młodej inteligencji, niezależne próbowały sztukę przenieść na obszar społeczny. Teatr musiał być wieloskojarzeniowy. Pojawiła się emocja, najczęściej ta z wykrzywionym grymasem, protestująca. Ale nie byliśmy «gazetą», wielu młodych twórców to wiedziało, dlatego nie mogliśmy zgubić teatru2.


Kolejne premiery teatru Scena 6 to: O nas samych (1977) – spektakl przygotowany we współpracy z późniejszym szefem „Gardzienic” Włodzimierzem Staniewskim, Odwyk (1978), Zesłani do raju (1980).
Grzegorz Sanecki: Okazało się, że dotychczasowe sukcesy Teatru w kraju zaowocowały coraz częstszymi ofertami prezentacji za granicą. Zesłani do raju był bowiem spektaklem przyjmowanym z dużym ożywieniem na wielu scenach europejskich. Z bardzo dobrym odbiorem praca «SCENY 6» spotkała się na Europejskim Festiwalu Teatralnym «Lyon II». Lubelski teatr zdobył również pozytywne recenzje na Festiwalu Teatrów w Nantes oraz VII Światowym Festiwalu Teatru Amatorskiego w Monako (1981)3.
W roku 1985 miała miejsce premiera spektaklu Psalmy. Była to sztuka oparta na utworach Brocha, Miłosza, Szekspira oraz tekstach własnych zespołu – pisał Grzegorz Sanecki4.
Scena 6 prezentowała swoje spektakle na wszystkich ważniejszych krajowych festiwalach młodego teatru, występując także i za granicą: we Włoszech, Francji, Holandii, Belgii, Niemczech, Monako. Zesłani do raju, Psalmy i Wiosna Ludów otrzymały doskonałe recenzje na festiwalach światowego teatru w Nantes, Edynburgu i Pradze.

Kalendarium premierBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

1976 – Ład

Scena ze spektaklu "Ład"
Scena ze spektaklu "Ład" (Autor: nieznany)

1977 – O nas samych


1978 – Odwyk
1980 – Zesłani do raju
1985 – Psalmy


1990 – Wiosna Ludów


1992 – „Pasja wg Św. Jana” Jana Sebastiana Bacha

Scena ze spektaklu "Pasja wg. Jana S. Bacha"
Scena ze spektaklu "Pasja wg. Jana S. Bacha" (Autor: nieznany)

1993 – Heretycka Symfonia
1995 – Świętokradztwo


1996 – Partytura Prowincjonalna
2000 – Joplin – to ja?

Scena ze spektaklu "Joplin - to ja?"
Scena ze spektaklu "Joplin - to ja?" (Autor: nieznany)

Metoda pracy i zespółBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Skład zespołu kilkakrotnie zmieniał się. Pierwszymi aktorami Sceny 6 byli: Ewa Ryzner, Alicja Górkiewicz, Ewa Grzązek, Henryk Kowalczyk, Aleksander Książczak, Roman Baranowski, Paweł Resztak, Waldemar Sidor.
Z grupy, która w sali numer 6 lubelskiej „Chatki Żaka” rozpoczęła pracę nad pierwszym przedstawieniem, jakim był Ład (jeszcze pod protektoratem teatru Gong 2) pozostał tylko lider. Można zatem określić Scenę 6 mianem teatru autorskiego Henryka Kowalczyka, który improwizowanym na próbach etiudom nadaje ostateczną formę, dokonuje wyboru stosowanych w konkretnym przedstawieniu pomysłów scenograficznych, ilustracji muzycznej, kolejności scen. Kowalczyk zazwyczaj rezygnuje z próby opowiedzenia na scenie konkretnej historii, zamiast tego przywołuje swoisty, subiektywny kolaż poetyckich tekstów, cytatów muzycznych i ikonograficznych (Pasja, Partytura prowincjonalna, Zesłani do raju). Od tej formuły reżyser odstąpił w monodramie Świętokradztwo, przedstawieniu opartym na tragicznej historii rzeźbiarza, zaczerpniętej z gdańskiej legendy.

Grzegorz Sanecki: „Charakterystyczną [...] cechą tej grupy (oraz wielu innych tego typu formacji) jest brak pracowników zajmujących się wyłącznie tzw. zapleczem technicznym teatru. Oznacza to, że począwszy od projektowania (a często i wykonania) elementów scenografii, poprzez gromadzenie rekwizytów, konserwację i renowację posiadanego sprzętu audio-video, po przygotowywanie widowni i budowanie przestrzeni teatralnej (ustawianie scenografii, mocowanie reflektorów, transport ekwipunku i sprzątanie), wszystkie obowiązki wypełniają te same osoby, które uczestniczą w akcie twórczym. Świadczy to o braku pełnego zinstytucjonalizowania (czytaj – sformalizowania) Teatru SCENA 6”5.

Na przestrzeni 25 lat istnienia, poza wymienionymi wyżej aktorami, z teatrem Scena 6 byli związani: Katarzyna Abramowicz, Urszula Brytan-Golejewska, Anna Chmiel, Witold Dąbrowski, Joanna Firlejczyk, Andrzej Golejewski, Zbigniew Jaworski, Irena Małecka, Marek Mazurkiewicz, Iwona Pańkowska, Grzegorz Sanecki, Paweł Siemion, Jolanta Sip, Piotr Szwarc, Elwira Szwedo, Waldemar Tatarczuk, Jacek Wilczyński, Mirosława Wojciechowska.

 

PrzypisyBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

1 W. Krawczyk, W stronę konkretu, „Sztandar Ludu”, marzec 1976.
2 Rozmowa z Henrykiem Kowalczykiem przeprowadzona przez Agnieszkę Górę w 2011 roku.
3 G. Sanecki, Teatr „Scena 6” – 25 lat istnienia, [w:] Kultura alternatywna w Lublinie, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2005.
4 Tamże.
5 Tamże.
 

 

LiteraturaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

http://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/urszula-brytan-golejewska-ur-1960/Haponiuk M., Między modlitwą a bluźnierstwem, „Gazeta w Lublinie”, 14.11.1995.
Jankowska M., Póki co, „Akcent” 1990, nr 4 (42).

Powiązane artykuły

Zdjęcia

Historie mówione

Inne materiały

Słowa kluczowe