Latarnia Pamięci

Teren nieistniejącej dzielnicy żydowskiej na PodzamczuBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Dzielnica żydowska kształtowała się na Podzamczu od XV wieku i funkcjonowała do czasów II wojny światowej. W okresie międzywojennym centralną ulicą Podzamcza była ulica Szeroka, gdzie m.in. znajdowała się siedziba Sejmu Czterech Ziem (Waad Arba Aracot) i mieszkał Widzący z Lublina. Tutaj przy ulicy Jatecznej znajdowała się największa lubelska synagoga – Maharszala. Inna synagoga – Saula Wahla – znajdowała się przy ulicy Podzamcze. Natomiast przy ulicy Krawieckiej 41 był budynek, w którym mieściły się: ochronka dla dzieci żydowskich kierowana przez Belę Dobrzyńską, siedziba instytucji żydowskich pomagających ubogim, organizacji syjonistycznych oraz przedwojenna fabryka tytoniu. W tym okresie Żydzi stanowili 1/3 wszystkich mieszkańców Lublina.

Podczas wojny i po jej zakończeniu dzielnica żydowska na Podzamczu została wyburzona. Ulice, budynki, synagogi, domy i przylegająca do nich zabudowa zostały zrównane z ziemią. Dużą część tego terenu pokrywa betonowa nawierzchnia, pod którą wciąż znajdują się fundamenty domów zniszczonych podczas II wojny światowej. Pozostała część dzielnicy żydowskiej na Podzamczu została przebudowana.

W ramach projektu Lublin. Pamięć Zagłady zostały oznakowane dwa miejsca, wchodzące w skład dawnej dzielnicy żydowskiej. Są to:

• miejsce po domu, w którym mieszkał pisarz języka jidysz Jakub Glatsztejn
• Latarnia Pamięci.

Latarnia PamięciBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Historia miejscaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Latarnia Pamięci stoi w miejscu, gdzie przed wojną znajdowało się skrzyżowanie ulic Krawieckiej i Podwale. Zapalona w 2004 roku lampa, niegasnąca ani w dzień, ani w nocy, ma bezpośredni związek z przeprowadzonym tu dwukrotnie misterium pamięci Poemat o miejscu. Misterium odbyło się w 2002 roku i zostało powtórzone w 2004 roku na terenie dawnej dzielnicy żydowskiej, w nocy, przy zgaszonym świetle. Jego ideą było pokazanie, że zapomniana i niechciana przeszłość zawsze do nas powraca – nawet wtedy, gdy przykryta jest betonową skorupą. Przy realizacji misterium zostały wykorzystane znajdujące się na tym terenie studzienki kanalizacyjne. Po otwarciu włożono do nich reflektory, które zaświecono w trakcie misterium. To zapalone światło reflektorów, wychodzące spod betonowej powierzchni parkingu, stało się symbolem powracającej pamięci. Na zakończenie misterium zapalona została jedyna ocalona na tym terenie przedwojenna lampa uliczna. Dzięki temu, w sposób symboliczny, światło, które przebiło betonową skorupę parkingu, zostało z nami. Zapalona latarnia niczym synagogalny ner tamid (hebr. wieczne światło) nie gaśnie. Świecąc przez całą dobę, przypomina o żydowskim mieście i jego mieszkańcach. Jest świadectwem naszej pamięci o świecie, którego już nie ma.

Zajęcia edukacyjneBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

W ramach projektu opracowano program edukacyjny dla młodzieży uczęszczającej do szkół, które zlokalizowane są w sąsiedztwie miejsc znajdujących się na Szlaku Pamięci. Działania edukacyjne obejmowały warsztaty dotyczące historii upamiętnianych miejsc lub wydarzeń, podkreślając ich rolę w realizacji akcji „Reinhardt" w Lublinie i na terenie Generalnego Gubernatorstwa.W ramach programu realizowane były również spacery Szlakiem Pamięci, który upamiętnia zagładę żydowskich mieszkańców Lublina.

Na terenie byłej dzielnicy żydowskiej w działaniach edukacyjnych wzięła udział młodzież z Zespołu Szkół nr 1 im. Wł. Grabskiego i Liceum Śródziemnomorskiego im. św. Dominika Guzmana. Warsztaty dotyczące historii dzielnicy żydowskiej i likwidacji getta na Podzamczu odbyły się w szkole. Następnie młodzież wzięła udział w spacerze na teren byłej dzielnicy żydowskiej, pod mural przy rzece Czechówce oraz na miejsce pamięci Umschlagplatz, które stanowią elementy Szlaku Pamięci.

Mapa: Szlak pamięci – Latarnia PamięciBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

UpamiętnienieBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

W ramach realizacji projektu „Lublin. Pamięć Zagłady” tuż obok Latarni Pamięci umieszczono betonową płytę o wymiarach 1 m x 1 m z metalową opaską, na której znajduje się ostatnia litera hebrajskiego alfabetu, której krój zaczerpnięty jest z Księgi Zohar. Na płycie znajdują się napisy w języku polskim i angielskim, informujące o historii i znaczeniu tego miejsca:

Latarnia Pamięci

W tym miejscu na terenie dawnej dzielnicy żydowskiej jesienią 2004 r. zapalono symboliczne „wieczne światło” dla upamiętnienia świata, którego już nie ma. Latarnia ta, która nigdy nie gaśnie, przypomina o żydowskim mieście i jego mieszkańcach będąc świadectwem pamięci o nieobecnych.