Bernardyńska 10 w Lublinie
Historia nieruchomości zlokalizowanej w Lublinie przy ulicy Bernardyńskiej 10.
Spis treści
[Zwiń]Lokalizacja
Dawny numer policyjny: 238
Numer hipoteczny: 161
Numer po 1944: Bernardyńska 10
Numer obecny: Bernardyńska 10
Funkcje
Budynek pełnił funkcję mieszkalną, przemysłową i handlową. W 1940 roku na terenie posesji znajdował się fryzjer i kuźnia.
Kalendarium
przed XIX – teren należy kolejno do: Gorajskich, Tarłów, Meysonów, Zgliczyńskich
XIX – teren dzisiejszej działki Bernardyńska 10 należy do Jana Godlewskiego
1814 – nieruchomość kupują Wojciech i Marianna Majewiczowie; część działki należy także do Stanisława Orłowskiego
1822 – nieruchomość kupują Franciszek i Tekla Abramowiczowie
1830 – Abramowiczowie starają się uzyskać pożyczkę na remont domu
1836 – istnienie częściowo murowanego domu
1837 – licytacja, nieruchomość ponownie kupuje Stanisław Orłowski
1843 – Orłowski sprzedaje część działki od ulicy Bernardyńskiej kowalowi Maciejowi i Franciszce Tarnowskim
1847 – na działce istnieje parterowy, murowany dom kryty gontem
1851 – właścicielami domu zostają Mateusz i Konstancja Kułankiewiczowie
po 1851 – właścielem nieruchomości jest Michał Kamiński
1864 – Kamiński otrzymuje pożyczkę i przystępuje do rozbudowy domu
1856 – zakończenie prac budowlanych
1862 – kamienicę kupuje Moszek Gerenreich
1865 – nieruchomość dziedziczą po ojcu nieruchomość: Icek Gerenreich i Fejga z Gerenreichów Tenenwurtzel
1871 – dom zostaje zlicytowany, kupuje go Feliks Dutkiewicz
1880 – współwłaścicielką domu staje się Marianna Marcinkowska
1873–1880 – budowa dwupiętrowej oficyny
1899 – kamienica należy do Julii Świerszczyńskiej
po 1918 – właścicielem nieruchomości jest Szabas Szmul Rozencweig
1936 – nieruchomość dziedziczą Sylka Goldman, Chaim Srul Akiersztajn, Estera z Akiersztajnów Rozenbusz i Dwojra z Akiersztajnów Nachman
1940 – współwłaścicielami nieruchomości są Mojżesz Breuman i Dwojra Nachmanowa
30 maja 1940 – Karta realności
1947 – właścielem jest Jankiel vel Jakub Nachman; Nachman sprzedaje nieruchomość Władysławowi i Leokadii Wolińskim
2 września 1947 – oględziny nieruchomości
4 września 1947 – zezwolenie na przeprowadzenie prac remontowych
22 grudnia 1947 – prośba o pozwolenie na wykonanie remontu
6 września 1948 – prośba o zatwierdzenie planu przebudowy i nadbudowy II piętra w budynku
16 września 1948 – zatwierdzenie projektu, pozwolenie na budowę
16 grudnia 1948 – zawiadomienie o uchybieniach w budynku przy Bernardyńskiej 10
22 grudnia 1948 – oględziny budynku
lata 80. XX – wymiana pokrycia dachowego
Historia
Działka, na terenie której usytuowana jest kamienica została wydzielona z Gorajszczyzny (od ulicy łączącej Korce z ulicą Bernardyńską i wychodzącej na Pałac Parysów, do muru klasztoru P.P. Bernardynek; Grunt gorajski ograniczony był od południowego-wschodu zabudowaniami ulicy Królewskiej, od południowego-zachodu ulicą Bernardyńską). Po rodzinie Gorajskich teren przeszedł na własność Tarłów, potem Meysonów, następnie Zgliczyńskich.
Nie wiadomo kiedy teren podzielono na mniejsze działki. Wiadomo, że w wieku XIX teren utożsamiany z dzisiejszą działką Bernardyńska 10 należał do Jana Godlewskiego.
W 1814 roku nieruchomość została sprzedana Wojciechowi i Mariannie Majewiczom. W tym samym czasie część działki należała także do Stanisława Orłowskiego (do Orłowskiego należała również sąsiednia posesja o numerze hipotecznym 202, obecna Królewska 5).
W 1822 roku nieruchomość kupili Franciszek i Tekla Abramowiczowie. Na czas dysponowania działką przez Abramowiczów przypada najstarsza wzmianka dotycząca istniejącej na tym terenie zabudowy, mianowicie domu, na którego remont Abramowiczowie chcieli uzyskać pożyczkę w 1830 roku. W roku 1836 odnotowano istnienie częściowo murowanego domu, który rok później został zlicytowany – prawdopodobnie ze względu na nieuregulowanie zaciągniętego na jego budowę długu.
W 1837 roku nieruchomość ponownie kupił Stanisław Orłowski (dzięki temu Orłowski scalił posesje ciągnące się od ulicy Królewskiej do Bernardyńskiej, wzdłuż przechodniej uliczki).
W roku 1843 Orłowski sprzedał część działki od ulicy Bernardyńskiej kowalowi Maciejowi i Franciszce Tarnowskim.
W 1847 roku na działce istniał już parterowy, murowany dom kryty gontem. Obiekt z wejściem od strony Bernardyńskiej posiadał pięcioosiową fasadę, środkową sień i arkadowe przejście na podwórze.
W 1851 roku właścicielami domu zostali Mateusz i Konstancja Kułankiewiczowie trudniący się wyszynkiem. Kułankiewiczowie odsprzedali nieruchomość Michałowi Kamińskiemu. Nowy właściciel, pełniący funkcję budowniczego gubernialnego, w 1864 roku otrzymał pożyczkę i przystąpił do rozbudowy domu. Z informacji z tego okresu wynika, że przy domu znajdowała się fosa – najprawdopodobniej część kanału biegnącego pod sąsiedznią uliczką. Podjęte prace obejmowały między innymi dobudowę piętra w domu, budowę parterowej oficyny. Prace zakończono w 1856 roku.
W 1862 roku kamienicę kupił Moszek Gerenreich. W roku 1865 po ojcu nieruchomość odziedziczyły dzieci: Icek Gerenreich i Fejga z Gerenreichów Tenenwurtzel. W 1871 roku dom zlicytowano, kupił go wówczas Feliks Dutkiewicz, zaś w 1880 roku współwłaścicielką domu staje się Marianna Marcinkowska.
W latach 1873–1880 dom rozbudowano o dwupiętrową oficynę.
W 1899 roku kamienica należała do Julii Świerszczyńskiej. W okresie międzywojennym właścicielem był Szabas Szmul Rozencweig. W roku 1936 nieruchomość odziedziczyli po nim siostra Sylka Goldman i dzieci drugiej siostry: Chaim Srul Akiersztajn, Estera z Akiersztajnów Rozenbusz i Dwojra z Akiersztajnów Nachman. W 1940 roku współwłaścicielami nieruchomości byli Mojżesz Breuman i Dwojra Nachmanowa, zaś w 1947 roku Jankiel vel Jakub Nachman. W tym samym roku Nachman sprzedał nieruchomość Władysławowi i Leokadii Wolińskim.
We wrześniu 1947 roku Inspekcja Budownictwa po dokonaniu oględzin stwierdziła, że budynek przy ul. Bernardyńskiej 10 jest w złym stanie technicznym i wymaga remontu. Zalecono wykonanie robót takich jak: naprawa więźby dachowej nad budynkiem głównym i oficynach poprzez wymianę zgniłych części na nowe, naprawa i uzupełnienie pokrycia dachu, naprawa i uzupełnienie rynien i rur spustowych, naprawa pęknięć pionowych ścian w klatce schodowej, wykonanie nowej więźby dachowej i pokrycia nad oficyną poprzeczną, wykonanie dwóch stropów drewnianych nad dwoma izbami w oficynie poprzecznej, wykonanie nowych schodów drewnianych zewnętrznych do wejścia na piętro oficyny poprzecznej, naprawa podbitki i tynków.
W roku 1948 w kamienicy dobudowano drugie piętro nad częścią frontową, przeprowadzono remont generalny nad oficyną, budynek skanalizowano, wymieniono część stolarki, wyremontowano klatkę schodową.
W roku 1948 sąsiadujący z nieruchomością przy Bernardyńskiej 10 lubelski oddział Państwowych Zakładów Wydawnictw Szkolnych zawiadomił o uchybieniach w budynku przy Bernardyńskiej 10: „w ścianie szczytowej, przylegającej do budynku przy ulicy Bernardyńskiej 8, nie ma zabezpieczonych luftów kominowych. Stąd dym itp. przedostaje się i wypełnia cały nasz budynek przy ul. Bernardyńskiej 8, gdzie dokonuje się odbudowa i gdzie mieszczą się nasze magazyny książek szkolnych. Wyloty okienne w naszym budynku są zamurowane na zimę, dach jest drewniany, kryty papą – istnieje niebezpieczeństwo pożaru”. Pod koniec lat 80. XX wieku wymieniono pokrycie dachowe.
Mieszkańcy
1940
Właściciel: Mojżesz Brenman, ur. 14 maja 1875, wyzn. mojżeszowe, syn Izaaka i Torby
Administrator: Dwojra Nachmanowa [?], ur. 1893, wyzn. mojżeszowe, córka Mojżesza i Chany
Dozorca: Władysław Sochal
Zakłady handlowe: fryzjer, kuźnia
Mieszkańcy nieruchomości wg zawodu w 1940 roku
Rolnicy 1 (na parterze), 3 (na piętrze).
Lokatorzy według wyznania, płci i wieku w 1940 roku
Ogólna ilość mieszkańców
Chrześcijan 8
Żydów 38
Mężczyzn 16
Kobiet 18
Dzieci do lat 6 włącznie 2
Dzieci do lat 7-18 włącznie 10
Opis
Kamienica w zwartej zabudowie, frontem zwrócona ku ulicy Bernardyńskiej. Budynek murowany z cegły, wzniesiony na planie zbliżonym do kwadratu, dwupiętrowy, kryty płaskim dachem dwuspadowym.
Elewacja frontowa pięcioosiowa, symetryczna, trzykondygnacyjna, z wyraźnie wydzielonymi kondygnacjami. Część parteru pozbawiona dekoracji architektonicznej. Piętra ujęte w narożach pseudopilastrami.
Elewacja boczna wieloosiowa, niesymetryczna, zdominowana przez pionowe podziały w formie dwóch pseudopilastrów na cokole, biegnących przez dwie kondygnacje. Pomiędzy pilastrami rozlokowane balkony.
Oficyna boczna murowana z cegły, podpiwniczona, dwupiętrowa, kryta dwuspadowym dachem. Elewacja południowo-wschodnia (od uliczki) trójosiowa, ze skromnym gzymsem koronującym, na piętrach dwa balkony.
Wnętrze
Budowla na planie zbliżonym do kwadratu, z długim korytarzem w tylnej części, przebiegającym równolegle do ulicy Bernardyńskiej, który oddziela budynek frontowy od oficyny i prowadzi do klatki schodowej i wejścia na podwórko. Na I piętrze wnętrza w układzie dwutraktowym. Wnętrza II piętra współczesne.W 1994 roku odnotowano stosunkowo dużą ilość elementów pierwotnego wystroju i wyposażenia. Wśród nich wmieniono: bogate obramienia okienne, trzon kominowy, parkietowe podłogi (1856), drewniane, klepkowe, secesyjne drzwi z korytarza do pomieszczeń klatki schodowej, terakotowe ozdobne płytki na parterze i spoczniach schodów, tralkową balustradę, płaskorzeźbione policzki schodów, duże, dwunastopolowe okna z pozostałościami szybek dekorowanych obramieniami matowych linii (1880).
Otoczenie
Od południowego-wschodu kamienicy znajduje się szerokie przejście na podwórka kamienic przy Królewskiej 7 i Bernardyńskiej 12.
Literatura
Akta nieruchomości położonej w Lublinie przy ul. Bernardyńskiej 10, APL, sygn. 74.
B. Winiarczyk, Kamienica przy ul. Bernardyńskiej 10 w Lublinie. Rozpoznanie historyczne i wnioski konserwatorskie, Lublin 1994, mps WUOZ, sygn. 5439.
Domowa książka meldunkowa m. Lublina ul. Bernardyńska nr 10, APL, sygn. 57.
